Srpsko kulturno-umjetničko društvo „Dr Mladen Stojanović“ iz Prijedora jedno je od rijetkih na ovom području koje se može pohvaliti tradicijom dugačkom više od jednog vijeka. Još u vrijeme Austrougarske monarhije, 1885. godine osnovano je Srpsko pjevačko društvo „Vila“ čija je težnja bila očuvanje nacionalnog identiteta.
– Društvo su osnovali ugledni građani Prijedora, intelektualci, zanatlije, trgovci. Tadašnja austrijska vlast odbijala je da odobri njegovu registraciju, zahtijevajući da ono nosi prefikse koji njoj odgovaraju. Tako je registracija odobrena pod imenom Srpsko-pravoslavno crkveno pjevačko društvo „Vila“. Probe hora su održavane po kućama članova uz violinu, ili kontrabas, jer klavir tada niko nije imao. Najzaslužniji za obogaćivanje nototeke je Pero Radetić, trgovac i jedan od prvih dirigenata hora, koji je kupio prvi klavir u Prijedoru – počinje priču sekretar Društva, Nebojša Aleksić. Ističe da je prijedorsko društvo bilo toliko cijenjeno da je nastupilo na koncertu u Narodnom pozorištu u Beogradu 1923. godine, među sedamnaest najboljih horova. Posebna čast pripala je horu da nastupi na koncertu u Beogradu povodom prenosa moštiju Stevana St. Mokranjca 1927. godine.
– U Društvu su osim hora formirane i druge sekcije, među kojima je i dramska, koja se može smatrati začetkom današnjeg Pozorišta Prijedor. Do sada je u horu bilo aktivno više od dvije hiljade pjevača, održano je najmanje hiljadu i po koncerata u zemlji i inostranstvu, osvojene su brojne nagrade. Mnogo značaja pridajemo stručnom radu i usavršavanju pa svoje istaknutije članove upućujemo na seminare a oni svoja znanja prenose na najmlađe. Organizovali smo i nekoliko seminara angažujući najznačajnije stručnjake iz oblasti narodnog stvaralaštva, etnologije, etnokoreologije i etnomuzikologije. U toku su pripreme za projekat pokretanja etno-radionice u kojoj će se na tradicionalan način izrađivati elementi narodnih nošnji – rekao je Aleksić.
Poznati srpski pjesnik Aleksa Šantić i kompozitor Josif Marinković napisali su himnu „Vile“, „Hej, nek jekne“, koja je izvođena sve do početka Drugog svjetskog rata. Od tada je bila u zapećku punih šest decenija, da bi je prvi puta nakon toga izveli 1999. godine.
– Društvo je 1947. godine promijenilo ime u čast narodnog heroja, dr Mladena Stojanovića, kada je formirana i folklorna sekcija. Za svoje prve nastupe sekcija je koristila narodne nošnje sašivene od svile od savezničkih padobrana. Osim horske i folklorne sekcije u Društvu su djelovali narodni, zabavni, džez, tamburaški, salonski i gudački orkestar, a jedno vrijeme i pozorište „Dr Mladen Stojanović“ koje se smatra pretečom današanjeg Prijedorskog pozorišta. Danas hor SKUD okuplja četrdesetak članova, dok je tamburaški orkestar od kamernog sastava narastao na osamnaestoročlani tamburaški orkestar koji je jedan od vodećih u Srpskoj i BiH i učesnik je najznačajnijih kulturnih manifestacija – rekao je Aleksić.
Predstavili se svijetu
Sekcije Društva tokom njegovog postojanja i rada predstavile su se publici na gostovanjima u Poljskoj, Čehoslovačkoj, Italiji, Njemačkoj, Austriji, Rumuniji, Grčkoj, Turskoj, Španiji i u svim republikama nekadašnje Jugoslavije. Za svoj rad Društvo je dobilo brojna priznanja. Veoma je značajan nastup hora „Dr Mladen Stojanović“ na Prvom festivalu jugoslovenske horske muzike u Nišu i osvajanje zlatnog violinskog ključa, što je bilo priznanje za najbolji amaterski hor u BiH. Od ostalih priznanja koje je Društvo dobilo najznačajnija su Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, zlatna plaketa Opštine Prijedor, nagrada „Skender Kulenović“ i druge.
Tekst – Fokus
Foto – GradPrijedor.com
