U Prijedoru je u 2008. godini rođeno 874 djece ili 56 više nego u prethodnoj, a u matične knjige umrlih upisana su 1 074 lica ili 216 manje nego u 2007. Iako je natalitet u blagom porastu poslednjih nekoliko godina, skoro već dvije decenije stoji konstatacija da gradom na Sani „hara bijela kuga“. Ilustracije radi, 1989. godine Prijedor je postao brojniji za 1 602 novorođenčadi, dok je iste godine umrlo 885 osoba, podaci su matične službe opštine. Negativan prirodni priraštaj nije samo odlika prijedorske opštine. Ove alarmantne podatke potvrđuju i podaci Agencije za statistiku Republike Srpske u kojoj se od 2002. godine bilježi negativan prirodi priraštaj. Tako je u 2006. godini rođeno 10 524 beba, a umrlo 13 232 stanovnika, u 2007. godini 10 110, a umrlih je bilo 14 146, te da je stopa nataliteta sa -2,8 pala na -3,656. Logično, zbog sve većeg učešća starog stanovništva, opšta stopa mortaliteta lagano raste. Prema podacima Agencije za statistiku BiH, stopa mortaliteta u državi je 1996. godine iznosila 6,9 promila, a 2007. godine 8,8 promila. Činjenica je da nas je sve manje. Da li samo zbog starosti? Koliko je Prijedorčana umrlo „kad im vrijeme nije“ – nema preciznih podataka. Ali, podaci prijedorskog Doma zdravlja o morbiditetu upućuju na to od čega žitelji ove potkozarske opštine najčešće obolijevaju, pa i umiru. Pomoćnik direktora ove zdravstvene ustanove i specijalista opšte medicine dr Vesna Plavšić navela je da su na prvom mjestu grupa bolesti kardio-vaskularnog sistema – bolesti srca, krvnih sudova, moždani udari… Zbog ovih bolesti pomoć doktora porodične medicine za prvih šest mjeseci 2008. godine potražilo je 7 268 Prijedorčana ili 21,8 odsto od 33 403 pacijenta, koliko ih je pregledano u ambulantama. „Po učestalosti, iza ovoga su bolesti sistema za disanje – respiratorna oboljenja“, rekla je Plavšićeva. Statistika pokazuje da su se zbog bolesti disajnih organa u posmatranom periodu 17,2 odsto ili 5 764 pacijenta obratilo svom porodičnom ljekaru. Uvriježenu konstataciju da Prijedorčani, zbog velikog broja maglovitih dana i povećane vlažnosti, imaju i većih problema sa disajnim putevima, još bolje potvrđuju podaci iz pedijatrijskih ambulanti u kojima je u prvoj polovini 2008. godine registrovano 20 576 malih pacijenata sa disajnim smetnjama ili 59,7 odsto od ukupno 34 442 pregledane djece. Iako je doktorica Plavšić potvrdila da u Prijedoru ima povećan broj hroničnih opstruktivnih plućnih bolesti, istakla je da bez ozbiljne multidisciplinarne studije ne može tvrditi da su mikroklimatski faktori i povećan broj alergenata uzrok ovih bolesti ili ih samo datno pogoršavaju. Direktor prijedorskog Doma zdravlja Mladen Miodragović rekao je da je ova zdravstvena ustanova, u saradnji sa opštinom i Agencijom za ekonomski razvoj opštine Prijedor – PREDA, pokrenula projekat „Uticaj povećane vlažnosti vazduha na zdravlje stanovnika opštine Prijedor“. „Ova međudržavna studija koju ćemo, da bismo dobili sredstva Evropske unije, raditi sa Slavonskim Brodom i jednom opštinom u RS koja je, kao Prijedor, iste geografske širine i nadmorske visine, pokazaće da li su mikroklimatski uslovi uzrok povećanog broja respiratnornih bolesti u našoj opštini“, kazao je Miodragović, dodajući da je u okviru izrade opštinske Strategije o zaštiti i dobroj upravi u oblasti voda predložen i projekat „Uticaj ribnjaka `Saničani` na zdravlje stanovništva“. I doktorica Plavšić i doktor Miodragović ističu i porast broja oboljelih i umrlih od karcinoma i to, na prvom mjestu, raka dojke, a potom i raka debelog crijeva. Plavšićeva je naglasila da je na prevenciji raka grlića maternice dosta rađeno, a primjer je i prošlogodišnjni masovni „skrining“ žena sa rubnih područja opštine, te da je sve manje žena oboljelih od ove zloćudne bolesti. „Pokrenuli smo jednu širu akciju nabavke mobilnog mamografa, mada i od Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite imamo obećanje da ćemo dobiti mamograf da bismo preventivno djelovali i zaustavili rast broja oboljelih žena“, kazala je doktorica Plavšić, potencirajući značaj prevencije rizičnih grupa žena. Direktor Doma zdravlja Mladen Miodragović najavio je da će ova zdravstvena ustanova u naredne dvije godine posvetiti masovnoj prevenciji karcinoma rektuma. „Nabavili smo testove za 30 000 građana i u akciju ćemo krenuti čim se vremenske prilike poboljšaju“, naglasio je Miodragović. Pregled zdravstvenog stanja populacije dijelom upotpunjuju i podaci o epidemijama kojih je na prijedorskom području u 2008. godini bilo šest. Izuzme li se epidemija hepatitisa A, koja je registrovana nakon petnaestak godina, i to u u krugu porodice, ostala epidemijska oboljenja, s obzirom da je riječ o gripi, varičelama, stomačnim tegobama, nisu izazvala veći strah kod stanovništva. Uporedo sa radom na zaštiti zdravlja stanovništva opštine prijedorski Dom zdravlja je uveliko odmakao u provođenju reforme zdravstvenog sistema u kojoj centralno mjesto u primarnom sektoru ima porodična medicina. „Od 2007. prihvatili smo ovaj koncept i za to imamo podršku opštine i resornog ministarstva“, kazao je Miodragović. On je rekao da će adaptacija objekta Doma zdravlja u Prijedoru, za koji je stigla i oprema, biti završena do 25. marta, a pri kraju su i radovi na objektu u Kozarcu, dok će u 2010. godini biti sanirane i opremljene ambulante u Brezičanima, Ljubiji i Omarskoj. Miodragović je naveo da ova zdravstvena ustanova trenutno ima 37 timova porodične medicine, od planiranih 42, a da je registrovano oko 82 000 stanovnika. „Na specijalizaciji iz oblasti porodične medicine nalazi se 16 doktora, a prva faza edukacije radnika za uključivanje u informatički sistem je završena, dok će dalje obučavanje biti nakon instalisanja opreme“, rekao je Miodragović. On je kazao da „u hodu“ otklanjaju zamjerke koje građani upućuju na račun koncepta porodičnog doktora. „Od početka godine otvorena je pedijatrijska ambulanta, tako da djeca do šest godina mogu pedijatru bez uputnice, a gužve pred ambulantama stvaraju sami pacijenti“, kazao je Miodragović, napominjući da pregled treba telefonski naručiti ranije, a da svaki doktor ima određeno vrijeme za pacijente koji su se iznenada razboljeli. U konceptu porodične medicine, a ni u novom Zakonu o zdravstvenoj zaštiti mjesta nema za antituberkulozni dispanzer (ATD) koji je u Prijedoru zadržan, iako ni prošle godine za njegov rad nisu dobijana sredstva iz Fonda zdravstvenog osiguranja. „Nakon usvajanja novog zakona ATD će definitivno prestati da radi, ali ćemo mi doktora, specijalistu za plućne bolesti, angažovati da radi, ali kraće vrijeme nego sada“, rekao je direktor prijedorskog Doma zdravlja Mladen Miodragović.
Gordana Zukić
