Muzej Kozare u Prijedoru domaćin je arheološkoj ekipi profesora sa Kembridža, koja, u saradnji sa Zavodom za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, još od 2006. godine istražuje doba paleolita sjeverne Bosne. Direktor Muzeja Kozare Milenko Radivojac istakao je da je ovo drugi put da se istraživački tim nalazi na lokalitetu Zecovi. „Ovo je jedan od najznačajnijih lokaliteta na području bivše Jugoslavije, smješten u dolini rijeke Sane. Arheološkim sistematskim istraživanjem, koje je vršio Zemaljski muzej pedesetih godina prošlog vijeka, potvrđeno je da je život na ovom lokalitetu trajao, sa manjim prekidima, više od 4000 godina“, rekao je Radivojac. On je dodao da su još prilikom prvog istraživanja konstatovani najstariji slojevi – ima ih pet još iz eneolitske kulture bakarnog doba od 2100. godina prije nove ere. „Prošlogodišnjim istraživanjem oboda ovog naselja pronašli smo ostatke keramike koje nas vraćaju u još dublju prošlost za još oko 2000 godina, u vrijeme mlađeg kamenog doba kad je čovjek imao idealno stanište u blizini rijeke Sane u vrijeme kad nije znao za metal i bavio se stočarstvom i lovom i ribolovom“, rekao je Radivojac. On smatra da je ovo uvod u velika iskopavanja koja će trajati mjesecima, a ne samo dva dana, koliko će se ovaj put na ovom lokalitetu zadržati istraživački tim. Arheolog Univerziteta u Kembridžu Tonko Rajkovača istakao da je cilj da se u okviru projekta, osim istraživanja dolina rijeka Ukrine, Bosne i Vrbasa, istraže i dolina rijeke Sane i Une.
„Nama je poznat lokalitet Zecovi kao nalazišta predmeta iz gvozdenog doba, koji je u najdubljim slojevima bio iz eneolitskog perioda. Međutim, pronašli smo i ostatke neke keramike moja bi moga da bude i starija od tog perioda, a test sonde je pokazao da je donji dio mnogo stariji tako da smo počeli sa geoarheološkim istraživanjima da bismo otkrili kada je neolit došao u ove krajeve i koliko je trajao“, rekao je Rajkovača. On je potvrdio da je ovo dio velikog istraživanja praćenja širenja neolita od Bliskog istoka do Engleske, s obzirom da je na istoku počeo prije 9000 godina, a u Engleskoj završio prije 3000 godina. Viši stručni saradnik za arheologiju Ljubica Srdić potvrdila je da je cilj ovog projekta koji traje pet godina da se rekognostiraju arheološki lokaliteti, koji su pod ingerencijom Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske. „Zahvaljujući ovom projektu mi smo uspjeli da pronađemo više od 100 novih lokaliteta i do sada smo obišli više od 200 lokaliteta gdje se vrše probna iskopavanja i uzimaju geoarheološki uzorci kako bismo saznali kakve kulture i u kojim periodima su se širile na ovim prostorima“, rekla je Srdićeva. Ona je dodala da ovo izuzetno značajno istraživanje RS ne bi mogla finansirati bez podrške sa Univerziteta u Kembridžu u čijim se laboratorijama vrše izuzetno precizna istraživanja prikupljene građe sa terena. Među arheolozima sa Kembridža koji od ponedjeljka istražuju dolinu rijeke Sane je i Čarli Frenč, koji je jedan od najvećih imena u geoarheologiji za cijelu Evropu.
SRNA
